حافظ، حضورِ جاودانه در زمان و مکان ها

حافظ، هنرمندی است بزرگ که هنر و اندیشة او از مرزهای زمان و مکان فراتر رفته و خصلتی همه زمانی و لامکانی پذیرفته است. در اندیشه و ذهنیت هنریِ او، نشانه های زمانی، حکمِ تکه های گوناگون از خطی واحد را می یابند که ازهم گسیخته نیستند و به جریانی کلی و بی نهایت تعلق دارند. نشانه های زمانی و اقلیمی در شعر حافظ طوری به کار رفته که در برهة خاصی از زمان و تکة مشخصی از جغرافیای هستی محصور نمی مانند.این نوشتار بر آن است تا با توسل به مفاهیم، معانی و مظاهرِ شعر حافظ، وجوه بی زمان و بی مکان آن را بیان کند. در این راستا برخورد متفاوت حافظ با مفاهیم، واژگان و نام ها نشان داده شده و اندیشة غیرجزمی و شاعرانة او به اختصار تبیین گردیده است. همچنین دربارة منِ توسعه یافته و فرافردی حافظ که جنبه ای از بی زمانی و بی مکانیِ هنر اوست، سخن گفته شده است. مجموعة این عوامل، کلیت شعر حافظ را به صورت مولودی بی زمان و بی مکان معرفی می کند و توانمندی منحصر به فرد او را در زدودنِ صورت های امور زمانمند بیان می دارد.